Van protest naar proces
Van protest naar proces: Gideons woorden, boerenverzet en de rechtsstaat
Er komt een dag dat verzet strafbaar blijkt, en die dag lijkt akelig dichtbij...
Met een kort koffiemoment stap ik op het laatste moment, ondanks een eerdere verhindering, toch in de auto naar het Paleis van Justitie. Dit keer in Den Haag. Het gaat over een zaak waarin Gideon van Meijeren tijdens de boerenmanifestatie in Tuil, in juli 2022, heeft gezegd dat verzet tegen de overheid geoorloofd zou zijn als onze boeren tot onteigening worden gedwongen.
Even later, in november 2022, sprak Van Meijeren zijn hoop uit op een “revolutionaire beweging” die zich zou onderscheiden van een gewone protestbeweging. Hij stelde zich voor dat deze beweging naar het parlement zou trekken en daar zou blijven totdat de regering zou aftreden. Hoewel hij aangaf te hopen op een vreedzaam verloop, werd dit door het Openbaar Ministerie opgevat als een oproep die mogelijk tot geweld zou kunnen leiden.
Na een korte omschrijving en tevens X-video van de zaak loop ik het Paleis van Justitie binnen. De rechtbank van Den Haag heb ik inmiddels vaak bezocht, dus ken ik hier mijn weggetje wel. Eenmaal aangekomen word ik vrijwel direct aangesproken door een lief vrouwtje, net voordat ik mijn laptop uit mijn tas haal. Ze stelt mijn filmpje ter ondersteuning aan Gideon al gezien te hebben en hier enthousiast van te zijn geworden. En hoewel ik uiteraard mijn afstand behoud tot Gideon, komt even later zijn beveiliger op mij af. Wij kennen elkaar al, en ik zou liegen als ik niet een dubbel gevoel heb overgehouden aan een eerdere aanvaring met de beveiliging van Forum voor Democratie. Laat ik vooropstellen dat zij destijds gewoon hun werk deden, maar de manier waarop vond ik wat overdreven.
Ik krijg een vriendelijke hand en de mededeling dat er is besproken dat ik de zaal in mag, mits ik mij kan gedragen. Of dit mij gaat lukken? Want als ik nog te veel wrok zou voelen, zouden ze mij ergens anders neerzetten. “Nee hoor, dat moet wel gaan lukken, meneer de beveiliger…” Fijn dat ook Forum voor Democratie daarin meegaat met het frame van de staat, alsof ik constant door de rechtbank heen schreeuw. Wat niet het geval is. Enfin, ik mag de kleinere beveiliger wel, en hij had er ook wel vertrouwen in dat het goed zou komen.
Eenmaal in de rechtszaal verwonder ik mij direct over hoe mooi, groot en licht de zaal is waar ik dit keer in terecht ben gekomen. Uiteraard ga ik vooraan zitten. Niemand bepaalt namelijk voor mij of ik geen waardige, onafhankelijke pers ben. Naast mij zit een jonge, lange man die mij voor aanvang nog even aanspreekt met: “Jij bent toch Fleur?” “Ja, dat klopt,” zeg ik. “Sorry, dit is misschien niet zo aardig, maar moet ik jou ergens van kennen?” Waarop hij antwoordt: “Nee hoor, maar iedereen fluistert over je. Dat jij er bent.” Zelf had ik nog niet zo door dat mensen eigenlijk een idee hebben van wie ik ben. Wat ik in ieder geval wél weet, is dat iedereen doet alsof ik een crimineel ben...
De zitting begint.
Daar gaan we dan. Gideon staat op en begint zijn verweer als de volksvertegenwoordiger en debatkiller die we van hem gewend zijn: snel, direct en feitelijk. Het is dan ook niet gek dat de griffier hem snel moet onderbreken, omdat ze hem niet kan bijhouden. Zijn betoog begint dan ook met het argument dat zijn woorden destijds uit hun context zijn getrokken en dat hij nooit heeft opgeroepen tot geweld. Volgens Van Meijeren kan dat ook niet bewezen worden.
Zijn strafzaak is volgens Van Meijeren een strafzaak tegen een gekozen volksvertegenwoordiger, wiens taak het is om de zittende macht te controleren. Destijds meent Van Meijeren zich uit te hebben gesproken vanuit een maatschappelijk conflict, waarin psychische overmacht een grote rol speelde. Een situatie waarin macht tot overmacht leidt, en waarbinnen het hof van mening is dat hier geen sprake van is. De vraag die bij mij dan ook opkomt, is: hoe kan de rechter dat nou weten als hij drie deskundigen die de zaak vanuit een ander perspectief kunnen belichten, weigert te horen?
In het Wetboek van Strafrecht luidt artikel 40: “Niet strafbaar is hij die een feit begaat waartoe hij door overmacht is gedrongen.” Deze overmacht kan psychisch van aard zijn, maar ook onder de noemer noodtoestand vallen. Ik kan dit alleen al feitelijk onderbouwen met het voorbeeld van Mark Rood: een activist die weigerde een eerder opgelegde taakstraf uit te voeren vanwege zijn betrokkenheid bij boerenprotesten tegen overheidsmaatregelen die hij als onrechtvaardig beschouwde. Rood kwam volgens hem in verzet tegen door de overheid gecreëerde problemen in de agrarische sector.
Een voorbeeld dat laat zien hoe deze problemen hebben geleid tot noodtoestanden. Van Meijeren vertegenwoordigde, naar mijn mening, slechts de stem van het volk. Talloze nationale en internationale signalen worden hierbinnen genegeerd.. Terwijl juist de staat de bevoegdheid heeft om fundamentele kritiek, maatschappelijke onvrede en zelfs de verslechtering van de kwaliteit van leven in overweging te nemen. In deze zaak gaat het namelijk over de boeren, onze boeren.
Dat het volk in nood is, is feitelijk zichtbaar in de samenleving. En wanneer de rechter tussendoor toegeeft dat het “inderdaad niet zo is dat Gideon heeft opgeroepen om met wapens naar het parlement te trekken,” vraag ik mij af: waarom zitten we hier dan nog?
Dan de advocaat.
Na een sterk pleidooi staat de advocaat van Gideon op. Ik wil haar via deze weg ook een compliment geven, want haar manier van spreken is indrukwekkend, krachtig en goed onderbouwd. Ik heb inmiddels wel wat advocaten gehoord, maar deze vrouw lijkt voorbereid en spreekt zichtbaar vanuit een menselijk perspectief.
Ze licht nogmaals toe waarom Van Meijeren wil dat de deskundigen worden gehoord. Hun expertise zou kunnen onderbouwen dat er wél degelijk sprake is van noodtoestand, en dat dit niet alleen iets is wat zich in het hoofd van cliënt afspeelt. Die formulering blijft mij bij, want het is iets wat ook mij telkens wordt verteld: dat de dingen in mijn hoofd zitten. Iedereen die daadwerkelijk ziet wat er in de samenleving gebeurt, die contact heeft met het volk en met mensen spreekt, wordt ineens neergezet als iemand die in een waanwereld leeft.
Wat ik mij begin af te vragen is: zijn we dan zo verdeeld geraakt dat men zich niet meer wil verdiepen in wat voor een ander de kwaliteit van leven inhoudt? Of bekommert de helft van de samenleving zich er gewoon niet om, en ziet daardoor de problemen niet?
Angst…
Volgens de advocaat is er angst. Angst voor een dubbele agenda. Iets wat snel wordt weggezet als complottheorie, maar waar steeds meer gewone Nederlanders zich zorgen over maken. Hebben we in dit land nog de vrijheid van meningsuiting, of dendert de staat als een tractor gewoon liever over mensenrechten en de levenskwaliteit van mensen heen?
In 2020 koesterden we deze rechten nog. Nu, in 2025, is de burgerlijke onvrede groter dan ooit. Het demonstratierecht, het recht op eigendom ,zeker in het stikstofdossier, liggen onder vuur. Iedereen die daar fel tegenin gaat, wordt als gevaarlijk of extremist weggezet.
“Je kunt boeren niet zomaar onteigenen,” pleit de advocaat en Van Meijeren kon nog maar net ingrijpen voordat de situatie escaleerde. “We zitten hier dan ook niet omdat het om Van Meijeren als persoon gaat,” stelt ze. “We zitten hier omdat het land in nood verkeert.” En als onrecht het recht wordt, dan wordt verzet inderdaad een plicht. Een plicht waarvoor we geen oceaan over hoeven. Een plicht die ons het recht geeft naar het parlement te trekken en in verzet te komen.
De staat zal het dan vast (ook) niet leuk vinden dat ik dit schrijf, maar hier sta ik uiteraard volledig achter.
Waar hebben we dan nog een wetboek van strafrecht voor, als iemand veroordeeld kan worden omdat hij mensen inspireert tot verzet of protest? Het zijn woorden. Woorden met impact. Woorden die zijn veranderd van protest tot proces. Woorden die aan de bright side: het volk in ieder geval al hebben bereikt.
De advocate pleit dan ook voor vrijspraak, het horen van de deskundigen en een hoger beroep dat zal bestaan uit twee zittingsdagen. Helaas kon ik zelf de zitting niet helemaal tot het einde bijwonen, maar online las ik dat het verzoek om de deskundigen te horen is afgewezen. Verrassend? Nee, natuurlijk niet... Maar Gideon zal er niet door worden benadeeld, stelt het hof. Het hof heeft besloten dat de inhoudelijke behandeling van het hoger beroep zal plaatsvinden in twee dagen, waarschijnlijk in het eerste kwartaal van 2026.
Tot zover mijn verslag en wat stof dat hopelijk tot denken doet aanzetten:
“Agressie valt niet altijd te voorkomen door een goede opvoeding of gunstige omstandigheden. Filosoof Paul Moyaert stelt: zelfs in de perfecte samenleving is er nog geweld. Dat maakt niet dat een rechtvaardig doel geweld rechtvaardigt, maar of geweld niet juist ontstaat door de ontkenning van geweld, dat is iets waar ik mijn lezers mee wil achterlaten om zelf over na te denken.”
Foto: Gefotografeerd door: Fleur van der Pols.